X
X
Een omgekeerde genealogie
In de loop van mijn artistieke carrière heb ik veel beelden van vrouwen geschilderd.
Vrouwen in mijn buurt, onbekende vrouwen, pioniersvrouwen, verschillende vrouwen, vrouwelijke begeerten, feministische intellectuelen, voorstellingen die ofwel heel direct waren, ofwel die ik juist ambigu wilde.
Een terugblik op mijn schilderijen, van de meest recente tot de oudste.
In de tentoonstelling "La Poussières des Météores" in september 2019 deed ik een beroep op een reeks intellectuelen en kunstenaars die indruk op mij maakten door hun geschriften of werken, door hun vermogen om een meer menselijk woord over te brengen, meer verankerd in een gevoelige werkelijkheid. In tegenstelling tot Gerhard Richter, die in zijn serie "48 portretten" geen ruimte geeft aan vrouwen die de nationalistische verheerlijking van een bepaald Duitsland kritisch ter hand neemt, heb ik Rebecca Solnitt, Sally Mann, Kate Tempest, Marguerite Duras geschilderd... Al deze emblematische figuren hebben een blijvende en optimistische invloed gehad op mijn visie op de hedendaagse wereld. Ze werden gevolgd door twee portretten van pioniers in de journalistiek en de luchtvaart uit mijn serie "The Wanderlust Appreciation Society" uit 2010, een serie die al een afspiegeling is van die van G. Richter.
Mijn laatste werken in grootformaat, dat een homogeen geheel vormde en vrouwelijke figuren bevatte, werd in 2018 in Los Angeles gepresenteerd bij Patrick Painter Inc.
De schilderijen, soms monumentaal, lieten vrouwen zien in situaties waarin associaties tot meerdere interpretaties kunnen leiden. Samengesteld uit collages van beelden die ontleend zijn aan Anne Theresa de Kersmaeker, Ingmar Bergman en dierlijke documentaires, werden de scènes allegorieën: De #metoo campagne was in volle gang, en de wereld leek de bijna voortdurende intimidatie van vrouwen te ontdekken. Atmosferisch gezien is deze actualiteit in elk van deze schilderijen gematerialiseerd.
Een beeld gekozen voor een bijzonder fascinerend kledingstuk werd mijn eerste "Moeder" in 2008, een pastel op papier getekend in Australië tijdens een residentie, die ik toen associeerde met een "Vader", wiens bronafbeelding een foto is van mijn grootvader van moederszijde.
Vervolgens heb ik een serie gemaakt waarin elke tekening dezelfde titel draagt, kleine aquarellen die volgens hetzelfde principe in aquarel zijn gebeiteld, een disfiguratie van het voorwerp van verlangen, een disfiguratie van de liefde.
Een serie vol "Moeders", de projectiekracht van een universele titel.
Ik heb vooral gewerkt met setfoto's van grote filmsterren, tijdens mijn verzamelingen van beelden van tweedehands boekverkopers. Deze beelden resoneren op verschillende plaatsen een zekere fascinatie voor de plastische schoonheid, de opvoering, het spel van het licht, de uitdrukkingen die zowel stereotype als menselijk zijn, tovenaars van het beeld op het werk. Strass steentjes en pailletten, de hoogte van "faux" en make-up. Ik ben tegelijkertijd aangetrokken en afgestoten door het meesterschap van deze meesters van de fascinatie. Effectieve propaganda die onze voorstellingen van het leven, de liefde, het verlangen en uiteindelijk ons leven modelleert.
(In feite onderschrijf ik de analyse van Virginie Despentes , die in een Victoire Tuaillon - podcast, "Les couilles sur le table", zei dat er niets te houden was - positief voor vrouwen - in het beeld van de vrouw in de bioscoop).
Een hardnekkig stereotype.
Het beeld en de representatie van vrouwen is terug te vinden in de hele geschiedenis van het beeld. Van de Venus van Lespuges tot de godin Iris, van de Maagd Maria tot Lady Gaga of Isabelle Huppert virtueel gebalsemd door Frederik Heyman, een hyperrealistische en cybernetische voorstelling. Het beeld van de vrouw wordt voor alles gebruikt, overal en in ieder geval.
Maar niet voor zomaar iets.
In mijn serie Cipher bijvoorbeeld, creëer ik een mengeling van wezens en/of vloeiende ruimtes die bestaan uit picturale materie in relatie tot karakters, vaak heldinnen. De associatie is verbluffend, want de gekozen beelden lieten personages in nood zien, of in een situatie. Hollywood of klassieke cinema is in deze situatie in overvloed aanwezig: een vrouw in nood, die een man nodig heeft om te bestaan. Een beeld van de vrouw opgelegd aan de vrouw, de man, de kinderen. De LGBTQ-activistische beweging die momenteel vorm krijgt, slaagt erin deze binaire begrippen te verdringen omdat de mens zichzelf kan definiëren als niet-binair, vloeibaar...
De levende sculptuur is de belofte van een bevrijding van het wezen, van het mogelijke, van de verbeelding, van de toekomst.
Genderkwesties en stereotypering baren mij al sinds mijn kindertijd zorgen, van de eerste strijd op de kleuterschool tot de studie van de wandaden van het patriarchaat in onze onrustige tijden. De productie van de beelden die ons in de media en de openbare ruimte omringen, openbaart zich voor mij als een constante herinnering aan orde en normaliteit. Ik heb van 1998 tot 2004 gewerkt vanuit twee verschillende bronnen: intieme foto's (vrienden, liefde, familie) en in tegenstelling tot met foto's uit de populaire media (popcultuur, reclame, diaboeken, pornografie, encyclopedie). Terugkijkend moet ik constateren dat de beelden die in deze serie met vrouwen worden gebruikt, een groot deel van de onderwerpen vormen (in gelijke verhouding tot de beelden van mannen en dieren).
Mijn manier van werken was heel eenvoudig, ik werkte vanuit de reactie op de wereld van de beelden. De beelden werden gezien als entiteiten die me aanraakten, die me aanvielen of charmeerden. Zeer gevoelig voor deze relatie, schilderde ik direct wat me overkwam, door het prisma van het geschilderde beeld. De manier waarop deze schilderijen zijn gemaakt sluit aan bij de directheid van de beelden; door vrijelijk om te gaan met het beeldmateriaal, afwisselend wazig en openhartig, verschuift het spel met de blik en het voyeurisme van de ene behandeling naar de andere.
Moeder is de naam van het schip in Ridley Scott's Alien, en het werk dat het diepste deel van H.R.Giger's psyche raakt, maakte grote indruk op mij, ook al is het afwezig in mijn bibliotheek.
Op vijftienjarige leeftijd schilderde ik in zwart-wit het beeld van een mooie vrouw, wiens tragische lot ik tien jaar later ontdekte, Sharon Tate.
Ik schilderde Marilyn Monroe in tranen, een beeld gestolen uit de film "The Misfits", geplant op een man in een tetaniecrisis, horizontaal tussen twee stoelen.
Ik heb vrouwenlichamen geschilderd die door inspanning zijn gevormd.
Ik heb tien jaar lang naakte modellen getekend om mijn blik te oefenen, toen de appels volstonden. Ik heb nooit graag appels getekend.
De moeder Sally Mann, getuige van een mooie, korte en gesublimeerde jeugd.
De moeder Kathe Kolwith, die het oorlogskind draagt.
Moeders mengen zich zonder vaders.
Stephan Balleux, zondag 14 juni 2020, Vaderdag.
Terug naar de stories